Podczas niedawnego Kongresu Infrastruktury Polskiej mieliśmy okazję wysłuchać wypowiedzi panów prezesów PKP PLK: Ireneusza Merchela i Grzegorza Muszyńkiego. O tyle to istotne, bowiem właśnie teraz rozstrzyga się kwestia realizacji programu kolejowego i przyszłość wszystkich związanych z inwestycjami kolejowymi oraz użytkowników kolejowych szlaków.

Mnie najbardziej zainteresowały wątki poruszane przez pana Grzegorza Muszyńskiego. Z tej prostej przyczyny, iż teraz to On odpowiada za sprawy realizacji inwestycji kolejowych i to On w ramach prac Forum Inwestycyjnego postawił pytanie o sens dalszego stosowania w przetargach kolejowych Warunków Kontraktowych FIDIC. Poza tym, w trakcie debaty, która miała dać odpowiedź na pytanie: czy uda się odbudować relacje z rynkiem przez Narodowe Forum Kontraktowe, pan prezes przekonywał, że teraz to już będą nie tylko słuchać, ale i rozumieć, współpracować, brać pod uwagę stanowisko wykonawców i na końcu, że Forum Inwestycyjne jest niezbędnym elementem dialogu pomiędzy stronami. I co najważniejsze – teraz w PKP PLK wszystko już jest inne niż było dotychczas – zwłaszcza w sprawach przetargów, których tak bardzo brakuje branży wykonawczej.

FIDIC dobrą praktyką

Co do wzorców FIDIC – mogę potwierdzić to, co mówiłem podczas Kongresu – nie ma na świecie bardziej rozpowszechnionego katalogu „dobrych praktyk” niż są Warunki Kontraktowe FIDIC. A skoro podczas debat niemal wszyscy ich uczestnicy wskazywali, że niekoniecznie potrzeba nam zmiany prawa, tylko katalogu tychże „dobrych praktyk”, to od ręki kierowane przez mnie Stowarzyszenie daje do dyspozycji zarówno gotowe wzorce, jak i swoją unikatową wiedzę co do tego jak poprawnie te wzorce na gruncie infrastruktury implementować. To nie jest trudne – trudniejsze jest zrozumienie przez zamawiających, w tym także PKP PLK, że skoro chce się stosować wzorce FIDIC, to musi się uszanować ich logikę i „ducha” oraz pamiętać o kilku podstawowych zasadach i założeniach FIDIC co do fundamentalnych kwestii.

Podstawowym założeniem jest to, że kontrakty powinny być realizowane przez ściśle współpracujące ze sobą strony przy udziale niezależnego inżyniera (klauzula 3.5 [Określenia Inżyniera]), przy zachowaniu równomiernego nałożenia na nie praw i obowiązków oraz – co najważniejsze – przy równomiernym obciążeniu stron ryzykami, które można oszacować i skalkulować ich wpływ na koszt i czas realizacji robót.

Ponadto, istotą Warunków Kontraktowych FIDIC jest szybka i sprawna procedura rozstrzygania sporów, czemu służy powoływanie „kontraktowej” Komisji Rozjemstwa w Sporach i ewentualne późniejsze kierowanie spraw do sądów polubownych. Generalną zaś zasadą jest bezwzględny obowiązek przestrzegania zdefiniowanego w Kontrakcie prawa – zarówno przez zamawiającego jak i wykonawcę oraz wszystkie inne osoby zaangażowane w realizację kontraktu.

Co ciekawe, ostatnio w ramach Forum Inwestycyjnego zadano pytanie o wzór umowy jaki powinien być stosowany w zamian za FIDIC i oczekiwano do uczestników określenia tego do dnia 24 czerwca br. Rezultat jest taki, że 11 podmiotów jednogłośnie poparło wzorce FIDIC, pod warunkiem że będą to „klasyczne” fidici. Dwa podmioty, w tym CUPT, uznały podobnie ze wskazaniem, że Warunki Ogólne FIDIC powinny zawierać zmiany wskazane i uzasadnione przez PKP PLK. To potwierdza uniwersalność uznanych światowych wzorców także w Polsce dla kontraktów kolejowych. A że jesteśmy jedyną krajową organizacją FIDIC, przeto zastrzegamy sobie prawo do wpływania na Warunki Szczególne, jak i na to, jak te Warunki w ramach PKP PLK mają wyglądać. A także do krytycznych analiz wobec zaproponowanych przez PKP PLK wzorców. To tyle co do kwestii FIDIC.

Relacje muszą się zmienić

A co do nowego otwarcia w PKP PLK – nie byłbym sobą, gdybym nie przywołał konkretnych specyfikacji dotyczących właśnie toczących się postępowań przetargowych. Nie kto inny, tylko nowy zarząd musi brać za te postępowania odpowiedzialność. Jaskrawym przykładem braku jakiejkolwiek zmiany w podejściu do naprawiania stosunków panujących pomiędzy PKP PLK jako inwestorem a wykonawcami jest postępowanie przetargowe dla „Przetargu nr 2 – Wykonanie robót budowlanych na odcinku Kraków Mydlniki – Kraków Główny Towarowy”, w ramach zadania: „Modernizacja linii kolejowej E30, etap II Zabrze – Katowice – Kraków”.

Otóż Polski Związek Pracodawców Budownictwa złożył odwołanie na czynność zamawiającego, polegającą na nieprawidłowym określeniu SIWZ, w szczególności w zakresie klauzuli 10.1 i 10.2 Warunków Kontraktu. Mimo ewidentnego błędu w ukształtowaniu wzajemnych stosunków stron poprzez brzmienie tych klauzul, PKP PLK nie wprowadziła odpowiednich poprawek i modyfikacji. A przecież tak niewiele potrzeba było do poprawienia…

[ Porównaj dokumenty: Klauzula 10.2 wersja standardowa (wersja standardowa) oraz Klauzula 10.2 wersja PKP PLK (zmieniona Warunkami Szczególnymi PKP PLK) ]

Samej PKP PLK, SIWZ i stosunków pomiędzy uczestnikami procesu inwestycyjnego. Tym dziwniejszy jest brak wprowadzenia poprawnych zapisów – zwłaszcza odnośnie klauzuli 10.2 – iż w niedawno zakończonej sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie zapadł wyrok, który rozprawił się z pomysłami PKP PLK co do klauzuli 10.2. Rozumiem, że to tylko wyrok Sądu Okręgowego, na który PKP PLK może złożyć apelację. Ale jednak jest to wyrok, z uzasadnienia którego można wyciągnąć wnioski, co do błędnego pojmowania znaczenia tej klauzuli przez osoby w PKP PLK odpowiedzialne za tworzenie wzorów umów. Czyli na końcu przez aktualny zarząd.

Poprzednicy bez winy

Nic nie zmienia fakt, iż przedmiotowe postępowanie przetargowe zostało wszczęte w grudniu 2014 roku. Tak, tak! To nie pomyłka – w grudniu 2014 roku! Nie da się zwalić na poprzedników, że to oni przygotowali to postępowanie. Przecież odwołanie złożone przez PZPB było szansą dla nowych włodarzy PKP PLK do wprowadzenie modyfikacji w nieszczęsnej SIWZ i do potwierdzenia słów pana prezesa Muszyńskiego, że teraz to wszystko jest już inne, i że w gmachu przy Targowej zapanowała dobra zmiana. Nie wiem jak zakończy się sprawa w KIO i nic nie zmienia fakt, że rozstrzygnięcia jeszcze nie ma. Po prostu można było posłuchać ekspertów i zmienić te klauzule w taki sposób, by były zgodne z zasadami FIDIC. Klauzula 10.2 ma kluczowe znaczenie dla obowiązków stron i ich wzajemnych rozliczeń z chwilą rozpoczęcia użytkowania robót przez zamawiającego. W naszym systemie prawnym nie można użytkować robót i za nie nie zapłacić, nie można użytkować robót i nie brać za nie odpowiedzialności, nie można – wreszcie – użytkować robót i jednocześnie naliczać kary umowne za zwłokę za okres, w którym to użytkowanie występuje.

Cóż, kolejna szansa dana nowemu zarządowi PKP PLK przez organizację społeczną została zmarnowana. Mam nadzieję, że jednak będzie to ostatnia zmarnowana szansa i że kolejne – dawane także przez Stowarzyszenie, któremu przewodzę – zostaną przez nowych członków zarządu PKP PLK wykorzystane. Jeżeli tak się stanie będę pierwszym, który będzie komentował i pochwalał dobre zmiany.
Oddzielnego komentarza będzie wymagało postępowanie przetargowe w sprawie przeprowadzenia audytu i przygotowania raportu zatytułowanego „Ocena projektów inwestycyjnych PKP PLK. w kontekście wyzwań związanych z nową perspektywą finansową 2014 – 2020” (zapytanie ofertowe nr ICZ1a-231-15/2016). Ale ten za czas jakiś…

Czas na działania

W podsumowaniu stwierdzić muszę że, słowa – nawet wzniosłe i budzące optymizm wykonawców – nie zastąpią rzeczywistych działań. Wiem, że nowy zarząd PKP PLK miał mało czasu, by wszystko usprawnić i wyregulować. Ale miał wystarczająco dużo, by zrozumieć, że próba odejścia od wzorców FIDIC jest jeszcze większym psuciem czegoś, co poprzednicy popsuli. Fakt jest taki, że dzisiejsze Warunki Kontraktowe stosowane przez PKP PLK mają niewiele wspólnego z ustalonym standardem. Pora w takim razie to naprawić, a nie dalej psuć. A jak naprawić – po prostu cofnąć się do nieskażonego wzoru i zapytać fachowców o Warunki Szczególne, by wszystko razem grało i buczało. Oczywiście przy założeniu, że PKP PLK – jako zamawiający – potrafi wziąć odpowiedzialność za swoje działania i za opisy przedmiotu zamówienia. W tym za PFU dla kontraktów realizowanych w formule „żółtej książki” lub za projekt w formule „czerwonej książki”.


Zostaw komentarz

Cały artykuł dostępny na stronach portalu Rynek Infrastruktury zachęcamy do komentowania artykułu na stronach Rynek Infrastruktury.