1. Gwarancja zapłaty za roboty budowlane w Kodeksie cywilnym
2. Prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, w tym prawa do ustanowienia służebności przesyłu
3. Oferta wariantowa – oferta równoważna (?) w zamówieniach publicznych
GWARANCJA ZAPŁATY ZA ROBOTY BUDOWLANE (uregulowania prawne)
W dniu 16 kwietnia 2010 r. weszły w życie zmiany do ustawy Kodeks cywilny (dalej „k.c.”), wprowadzające w art. 6491 do 6495 k.c. przepisy o gwarancji zapłaty za roboty budowlane.
Celem nowelizacji jest zapobieganie negatywnym zjawiskom nieregulowania przez inwestorów i wykonawców robót budowlanych, należnej zapłaty za prace wykonane przez wykonawców i podwykonawców.
Gwarancja zapłaty uregulowana została normą bezwzględnie wiążącą (ius cogens) i w konsekwencji wykonawca ma prawo do żądania gwarancji w kształcie uregulowanym w art. 6491 6495 k.c., niezależnie od odmiennych postanowień umowy łączącej strony.
Art. 6491 k.c.
Zgodnie z art. 6491 § 1 k.c. gwarancji zapłaty za roboty budowlane, zwanej dalej „gwarancja zapłaty”, inwestor udziela wykonawcy (generalnemu wykonawcy) w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych.
Udzielenie wykonawcy (generalnemu wykonawcy) gwarancji zapłaty nie wyłącza odpowiedzialności wykonawcy i inwestora wobec podwykonawcy, o czym mowa w art. 6471 § 5 k.c.
Zgodnie z art. 6491 § 2 k.c. zabezpieczeniem wierzytelności wykonawcy wynikających z wykonanych robót budowlanych, może być:
• gwarancja bankowa,
• gwarancja ubezpieczeniowa,
• akredytywa bankowa, lub
• poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora
Wprawdzie treść przywołanego przepisu nie rozstrzyga, która ze stron (inwestor, czy wykonawca) dokonuje wyboru formy gwarancji bankowej, jednak racjonalne wydaje się pozostawienie wyboru w tym zakresie inwestorowi. Jednocześnie należy uznać, że wymienione formy zabezpieczeń stanowią katalog zamknięty i inwestor nie ma ustawowych możliwości ustanowienia innego rodzaju zabezpieczenia wierzytelności w ramach udzielenia gwarancji zapłaty.
Przyjęte w art. 6491 § 3 k.c. rozwiązanie wskazuje, że strony ponoszą w równych częściach udokumentowane koszty zabezpieczenia wierzytelności.
Art. 6492 k.c.
Zgodnie z art. 6492 § 1 k.c. nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć prawa wykonawcy (generalnego wykonawcy) do żądania od inwestora gwarancji zapłaty.
Takie uregulowanie ustawowe uniemożliwia wprowadzenie jakichkolwiek umownych ograniczeń prawa wykonawcy do żądania gwarancji, natomiast nie wyklucza możliwości umownego rozszerzenia uprawnień wykonawcy w tym zakresie.
Zgodnie z art. 6492 § 2 k.c. odstąpienie inwestora od umowy spowodowane żądaniem wykonawcy (generalnego wykonawcy) przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne.
Ustawodawca w uzasadnieniu do projektu wprowadzającego tę zmianę uznał, że jest to „jedna z kluczowych norm zapewniająca osiągnięcie celów nowelizacji”. A więc co do zasady pozostaje prawo inwestora do odstąpienia od umowy w przypadkach ustawowo i umownie przewidzianych okolicznościach, jednak możliwość taka nie może bezpośrednio, ani pośrednio wynikać z żądania ustanowienia zabezpieczenia w formie gwarancji zapłaty. Wykonawca może zatem na podstawie art. 6492 § 2 k.c. podnieść zarzut bezskuteczności odstąpienia, jeżeli wykaże, że odstąpienie to nastąpiło w istocie z powodu żądania przez wykonawcę udzielenia gwarancji zapłaty. Ciężar dowodu tej okoliczności spoczywa jednak na wykonawcy.
Art. 6493 k.c.
Zgodnie z art. 6493 § 1 k.c. wykonawca (generalny wykonawca) robót budowlanych może w każdym czasie żądać od inwestora gwarancji zapłaty do wysokości ewentualnego roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz robót dodatkowych lub koniecznych do wykonania umowy, zaakceptowanych na piśmie przez inwestora.
Zakres czasowy zgłoszenia żądania gwarancji zapłaty od inwestora nie jest ograniczony, a wykonawca może zgłosić żądanie ustanowienia zabezpieczenia w każdym czasie wykonywania robót wynikających z umowy, oraz robót dodatkowych lub koniecznych do wykonania umowy.
Należałoby przyjąć, że konieczność wykonania robót dodatkowych lub koniecznych do wykonania umowy, powinna być poprzedzona jednak pisemną akceptacją inwestora wykonania takich robót.
W przypadku umów, w których po stronie wykonawcy występuje konsorcjum firm solidarnie odpowiedzialnych, należy przyjąć, że uprawnienie wystąpienia z żądaniem ustanowienia zabezpieczenia w formie gwarancji zapłaty przysługiwać będzie każdemu z podmiotów w ramach zawartej umowy konsorcjum.