Jakość jako istotne kryterium oceny ofert
Obowiązujący od 19 października 2014 r. przepis art. 91 ust. 2a ustawy Prawo zamówień publicznych wskazuje jako zasadę stosowanie, poza ceną, przynajmniej jednego dodatkowego kryterium oceny ofert. Kryterium takie, skoro już zostanie ustanowione, nie powinno być przypadkowe i nic nie wnoszące do oferty, lecz powinno stanowić miarę wyższej jakości przedmiotu zamówienia, który ma uzyskać zamawiający. Trendy w promowaniu jakości oferowanych przedmiotów widać wyraźnie w przepisach nowych dyrektyw zamówieniowych z 2014 r., które wielokrotnie odwołują się do pojęcia jakości oraz – w zakresie wyboru oferty najkorzystniejszej – koncepcji „najlepszej relacji jakości do ceny” wybieranych ofert.
Tego, jakie znaczenie ma jakość i dlaczego warto o nią zabiegać, nie trzeba wyjaśniać. Nie oznacza to jednak automatycznie, że nawet przy założeniu przez zamawiającego otrzymania produktu jak najwyższej jakości, jej uzyskanie jest proste – jednak w każdym przypadku istnieją instrumenty, by podjąć próby otrzymania produktu wysokiej jakości.
Względnie łatwo jest ocenić jakość przedmiotów wytwarzanych seryjnie, już istniejących, których parametry techniczne dają się porównać lub których próbki można uzyskać wraz z otrzymanymi ofertami – można się bowiem
odwołać do realnych produktów. Nie jest to możliwe natomiast w przypadku przedmiotów, które dopiero zostaną wytworzone w przyszłości, najczęściej jako jednostkowe i niepowtarzalne, czasem też niematerialne (np. usług), a których wykonanie na odpowiednim poziomie w dużej mierze zależy od rzetelnego i solidnego działania wykonawcy oraz jego umiejętności. Wśród przedmiotów tego typu można wymienić również usługi branży budowlanej, jak usługi projektowe (dostawę dzieła w postaci projektu), opracowanie programu funkcjonalno-użytkowego, usługi nadzoru, usługi inżyniera kontraktu, a także roboty budowlane. W takich przypadkach przed otrzymaniem produktu finalnego można odnieść się jedynie do oczekiwanej czy spodziewanej jakości otrzymanego przedmiotu (usługi), czyli mówić o tzw. ekspektatywie jakości. Prognozy takie można oprzeć m.in. na analizie kwalifikacji czy dotychczasowych dokonań projektantów, inżynierów oraz innych osób, które mają być zaangażowane w realizację przedsięwzięcia, jest bowiem wiadome, że ich osobiste umiejętności będą miały znaczący wpływ na jakość wytworzonego dzieła lub świadczonej usługi, a więc osoby te są źródłem przyszłej wysokiej lub niskiej jakości produktu.
W warunkach, gdy przedmiot świadczenia jest na tyle złożony, że wymaga pracy grupy osób, jego prawidłowe wykonanie może być uzależnione także od zdolności wzajemnej współpracy i prawidłowej organizacji zespołu. O jakości świadczonej usługi (dostawy czy robót budowlanych) decydować więc będzie jakość całego zespołu, którego zadaniem jest realizacja zamówienia (a co najmniej jego kluczowych członków). Stąd tak ważne jest – ze strony wykonawcy – prawidłowy dobór tego zespołu, a ze strony zamawiającego – tego zespołu ocena.