FIDIC - Międzynarodowa Federacja Inżynierów Konsultantów

Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils

FIDIC jest akronimem francuskiej nazwy Międzynarodowej Federacji Inżynierów Konsultantów: Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils. Jest to międzynarodowa federacja krajowych stowarzyszeń niezależnych inżynierów konsultantów – organizacja pozarządowa uznawana przez ONZ oraz Bank Światowy i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR). Federacja została utworzona w celu promowania ogólnie pojętych zawodowych interesów stowarzyszeń członkowskich i rozpowszechniana informacji, będących przedmiotem zainteresowania jej członków.

Do FIDIC może należeć z każdego kraju tylko jedno ogólnokrajowe stowarzyszenie, zrzeszające głównie niezależnych inżynierów konsultantów, a także pracowników naukowych wyższych uczelni. Do organizacji członkowskich FIDIC mogą także należeć niezależni przedstawiciele innych zawodów (jak ekonomiści i prawnicy) związani z działalnością na polu inwestycji, nie mogą jednak stanowić w tych organizacjach większości.

W roku 1913 istniało 10 narodowych stowarzyszeń inżynierów konsultantów, zrzeszających ogółem 380 członków, a mianowicie (w nawiasach podano rok utworzenia): Niemcy (1903), Dania (1903), USA: Wybrzeże Wschodnie (1905), Wybrzeże Zachodnie (1911), Wielka Brytania (1908), Belgia (1909), Holandia (1910), Szwecja (1910), Norwegia (1910), Francja (1912) i Szwajcaria (1913).

W tymże 1913 roku przedstawiciele tych stowarzyszeń spotkali się w Gandawie na kongresie założycielskim FIDIC. Do Federacji na tym spotkaniu wstąpiło tylko trzy z tych organizacji, a mianowicie z Belgii, Francji i Szwajcarii. Poza oficjalnymi delegacjami stowarzyszeń na kongresie założycielskim obecna była liczna grupa uczestników zainteresowanych tematami tam poruszanymi.

W okresie międzywojennym FIDIC nie zdołał nabrać większego znaczenia, i dopiero po II Wojnie Światowej federacja FIDIC bardzo się rozwinęła i obecnie zrzesza organizacje z 66 krajów ze wszystkich kontynentów, w tym wszystkie kraje najbardziej rozwinięte gospodarczo.

Struktura FIDIC, na czele której stoi Prezydent FIDIC, obejmuje:

• 66 organizacji członkowskich;
• 2 korespondentów;
• 12 członków współpracujących;
• 5 członków wspierających;
• 2 grupy regionalne – łączące organizacje członkowskie FIDIC z Azji i Pacyfiku oraz z Afryki.
• Działalność FIDIC jest prowadzona. organizowana i kierowana przez stałe komitety i grupy robocze wyznaczane przez Komitet Wykonawczy:
• Komitet Wykonawczy (EC)
• Komitet ds. Stosunków między Klientem i Konsultantem (CCRC)
• Komitet ds. Kontraktów (CC)
• Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem (RMC)
• Komitet ds. Przeglądu Arbitrów i Ekspertów (ARB/EXP RC)
• Komitet ds. środowiska (ENVC)
• Komitet ds. Zarządzania Jakością (QMC)
• Oddział Roboczy ds. Wzmacniania Pozycji Konsultanta (TFCB)
• Grupa Robocza ds. Zrównoważonego Rozwoju (SDTG)

FIDIC organizuje seminaria, konferencje i inne działania dla wypełniania swoich głównych celów: utrzymania wysokiego poziomu etycznego i zawodowego, wymiany poglądów i informacji, dyskusji o problemach wzajemnie interesujących pomiędzy organizacjami członkowskimi i przedstawicielami międzynarodowych instytucji finansowych, rozwoju zawodu inżynierskiego w krajach rozwijających się.

FIDIC publikuje sprawozdania z różnych konferencji i seminariów, informacje dotyczące inżynierów-konsultantów, inwestorów i międzynarodowych agencji rozwoju, standardowych formularzy pre kwalifikacyjnych, dokumentów kontraktowych i umów między klientem a konsultantem. Są one dostępne w Sekretariacie znajdującym się w Szwajcarii oraz w krajowych stowarzyszeniach członkowskich (w Polsce w SIDiR).

Autorytet i pozycja FIDIC zostały w dużym stopniu osiągnięte dzięki opracowaniu publikacji posiadających podstawowe znaczenie dla realizacji inwestycji na całym świecie. Wzory FIDIC dotyczące procedur przetargowych i zawierania umów (kontrakty) są zgodne z wymaganiami Banku światowego i EBOR. Wzory znajdują powszechne zastosowanie w kontraktach międzynarodowych, ale bywają często stosowane do kontraktów krajowych w krajach takich jak Polska, nie mających uznanych własnych wzorów warunków kontraktów.

Najważniejsze z tych publikacji, staraniem członków SIDiR i za zgodą FIDIC, zostały przetłumaczone na język polski i wydane w Polsce w wersji dwujęzycznej.

Najbardziej znanym i reprezentatywnym przykładem tego dorobku są Warunki kontraktowe dla robót inżynieryjno budowlanych, tzw. „Czerwona Książka” FIDIC, które powstały dzięki „umiędzynarodowieniu” odpowiednich wzorów krajowych, głównie brytyjskich. Są one stosowane przede wszystkim przy robotach inżynieryjno-budowlanych do zawierania umów w drodze przetargów (ale także w innym trybie), zarówno międzynarodowych, jak i krajowych. Warunki są podstawą do zawierania umów finansowanych przez Bank Światowy i PHARE.

Szczególną cechą pierwszych wzorów warunków kontraktu FIDIC („Czerwonej Książki” i „Żółtej Książki”) było wprowadzenie do układu Zamawiający-Wykonawca stanowiska Inżyniera, którego zadaniem było, w imieniu Zamawiającego, nadzorowanie i odbiór robót od Wykonawcy, a także bezstronne rozwiązywanie sporów między tymi dwiema stronami. Praktyka jednakże wykazała, że Inżynier, wynagradzany przecież przez Zamawiającego, nie spełnia tym samym wszystkich warunków niezależności i Suplement FIDIC do „Czerwonej Książki” powierza już sprawę rozwiązywania sporów, niezależnemu od stron kontraktu, Rozjemcy.

FIDIC poparł w ten sposób inicjatywę Banku Światowego wprowadzania Rozjemców (Adjudicators) do wszystkich kontraktów budowlanych, już w momencie ich zawierania. Takie rozwiązanie umożliwia rozstrzyganie sporów pomiędzy inwestorem i wykonawcą robót bez odwoływania się do arbitrażu. Obecnie idea ta znalazła odbicie w nowych wzorach warunków kontraktu FIDIC: w „Nowej Czerwonej Książce”, „Nowej Żółtej Książce” i „Srebrnej Książce”.

Ważną inną formą działalności FIDIC jest Doroczna Konferencja. Podczas Dorocznej Konferencji odbywa się Walne Zgromadzenie, a także mają miejsce zebrania Komitetów FIDIC oraz Sekretarzy Organizacji Krajowych. Ponadto organizowane są Konferencje Robocze, na których omawiane są aktualne tematy zawodu inżyniera konsultanta.

Adres pocztowy:

P.O. Box 311; CH-1215 Geneva 15, Switzerland
Biuro: World Trade Center 2, Geneva Airport, 29 Route de Pré-Bois, Cointrin, CH-1215 Geneva 15, Switzerland
Tel: +41 22 799 49 00 (Sekretariat), +41 22 799 49 05 (Księgarnia)
Fax: +41 22 799 49 01 (Sekretariat), +41 22 799 49 01 (Księgarnia)
Email: fidic@fidic.org (Sekretariat), fidic.pub@fidic.org (Księgarnia)
Internet: http://www.fidic.org/

Na kongresie założycielskim FIDIC w Gandawie w roku 1913, byli obecni dwaj Polacy: inżynier doradca Ksawery Gnoiński i profesor Politechniki Warszawskiej Mieczysław Pożaryski.

Ksawery Gnoiński (1869-1929) był przypuszczalnie najwybitniejszą postacią w polskim ruchu niezależnych inżynierów konsultantów. Urodzony w Petersburgu, otrzymał dyplom inżyniera elektryka w Instytucie Elektrotechnicznym Montefiore w Liege, w Belgii, doświadczenie zawodowe zdobył w firmie Simens w Berlinie, aby wreszcie założyć własne biuro inżyniera konsultanta w Warszawie. Ksawery Gnoiński odgrywał czynną rolę w pracach FIDIC, będąc członkiem jego Komitetu Wykonawczego od roku 1914 aż do późnych lat dwudziestych – uczestniczył w Kongresie w Amsterdamie w roku 1928.

Kontakty międzynarodowe Ksawerego Gnoińskiego niewątpliwie przyczyniły się do uczestnictwa Polskiej delegacji w kongresie założycielskim FIDIC w 1913 roku i do zainicjowania procesu prowadzącego do założenia w tym samym roku w Warszawie nowej polskiej organizacji doradztwa inżynierskiego. Tą nową organizacją było Koło Inżynierów-Doradców i Inżynierów Rzeczoznawców KIDIR, przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie. Siedziba KIDIR mieściła się przy ulicy Włodzimierskiej (obecnie Mazowieckiej) 3-5, w Warszawie. Inżynier Gnoiński został Prezydentem KIDIR zaś profesor Pożaryski skarbnikiem. KIDIR liczył wtedy 9 członków.

Na następnym kongresie, który miał miejsce w Bernie w roku 1914, KIDIR został przyjęty do FIDIC. Po odzyskaniu niepodległości przez państwo polskie w 1919, już w roku 1921 istniało polskie stowarzyszenie inżynierów konsultantów pod tradycyjną nazwą Koło Inżynierów-Doradców i Inżynierów Rzeczoznawców (KIDIR).

W roku 1924 KIDIR liczył 16 członków, którzy działali w następujących specjalnościach inżynierskich:

• Inżynieria elektryczna – 7
• Ogrzewanie, wentylacja i inżynieria sanitarna – 2
• Inżynieria budowlana – 2
• Organizacja przemysłu – 5

W dniach 13-16 maja 1926 roku, odbył się w Warszawie Trzeci Międzynarodowy Kongres Inżynierów Konsultantów. W polskim komitecie organizacyjnym Kongresu zasiadali:
Przewodniczący: Ks. Gnoiński, Prezydent KIDIR;
Sekretarz: St. Rodowicz, Sekretarz KIDIR;
Skarbnik: M. Pożaryski, Skarbnik KIDIR;
Członkowie: M. P. Drzewiecki, honorowy członek FIDIC;H. Korwin-Krukowski i R. Trechciński, członkowie KIDIR.
W roku 1934 KIDIR liczył 19 członków. Ostatnim Prezydentem KIDIR przed wybuchem II Wojny Światowej był K. Taylor.

Na pierwszym po zakończeniu wojny zebraniu delegatów FIDIC, w roku 1947 w Amsterdamie, Polska nie była już reprezentowana.

Ponowne kontakty z FIDIC rozpoczęły się na początku lat 80-tych, kiedy powstało, przy pomocy NOT, Towarzystwo Konsultantów Polskich TKP, mające w swym statucie kontakty ze stowarzyszeniami międzynarodowymi. Nawiązanie stosunków z FIDIC i odnowienie działalności KIDIR było jego obowiązkiem statutowym, który od początku jego istnienia był realizowany. Korespondencja z FIDIC, prowadzona przez Zarząd TKP, spowodowała, że FIDIC powołała w Polsce swego korespondenta w osobie Jerzego Madziara.

Korespondent to inżynier konsultant, któremu FIDIC powierza zadanie stworzenia, w określonym terminie, krajowej organizacji FIDIC, tj ma on za zadanie przeprowadzić opracowanie statutu, regulaminów i zwołać zebranie organizacyjne zgłaszających się i uznanych przez siebie kandydatów, spełniających kryteria FIDIC, celem powołania tego stowarzyszenia. Ponadto winien przeprowadzić dowód, że organizacja reprezentuje w danym kraju zawód inżyniera konsultanta.

Po przeprowadzeniu wymaganych kroków organizacyjnych i wizycie w Polsce pana Swen-Erica Frick-Meijera, wyznaczonego przez Zarząd FIDIC na opiekuna procesu przyjęcia organizacji polskiej do FIDIC, największym problemem były państwowe biura projektów, które zdaniem FIDIC, nie były niezależnymi samodzielnymi firmami inżynierskimi, a ich pracownicy, podobnie, nie byli samodzielnymi inżynierami konsultantami.

W tej sytuacji, po przedyskutowaniu sytuacji podczas pobytu pana Frick-Meijera w Polsce podpisano pomiędzy Zarządem TKP, korespondentem FIDIC na Polskę i przedstawicielem Zarządu FIDIC panem Frick-Meijerem porozumienie, że korespondent zorganizuje w ramach TKP organizację inżynierów konsultantów, spełniających warunki FIDIC i chcących do tej organizacji przystąpić, TKP nada tej organizacji o nazwie KIDIR TKP prawa oddziału, a FIDIC przyzna tej organizacji prawa członkowskie.

Postanowienia tej notatki zostały wykonane, bo:

1. Zebranie Organizacyjne KIDIR TKP odbyło się 14.04.1991, został przyjęty statut i wybrany Zarząd. Statut ten, jednak nie mógł w świetle przepisów nadać Kołu osobowości prawnej;
2. Zarząd TKP nadał KIDIR TKP prawa Oddziału – przyznał tym samym Kołu samodzielność organizacyjną na posiedzeniu w lipcu 1991;
3. Na Walnym Zgromadzeniu (GAM) w Tokio w dniu 18.09.91 przyjęto KIDIR TKP na członka FIDIC.

Tak pojęta samodzielność była jednak kwestionowana. Wobec groźby utraty praw członkowskich FIDIC na Walnym Zebraniu KIDIR TKP w dniu 06.12.1993 podjęto uchwałę o wystąpieniu KIDIR TKP z TKP. Powołany został Komitet Organizacyjny pod przewodnictwem kolegi Adama Heine do opracowania i do zarejestrowania (dn. 9.03.1994) poprawnego statutu samodzielnego Stowarzyszenia zgodnie z prawem polskim oraz przeprowadzenia przyjęcia tej zmiany statutu wraz ze zmianą nazwy na SIDiR przez FIDIC. Komitet Organizacyjny wykonał swe zadania, a FIDIC, po zbadaniu proponowanych zmian, uznał proponowane przez KIDIR TKP zmiany Statutu i zmianę nazwy z KIDIR TKP na SIDiR, za zgodne ze Statutem FIDIC. We wrześniu 1994 roku zmiany nazwy i statutu zostały jednogłośnie zaakceptowane przez Walne Zgromadzenie FIDIC na Kongresie w Sydney.