CZĘŚĆ I
Wstęp
Z działalnością publicznych inwestorów wiąże się zaangażowanie znaczących środków publicznych, a jej wyniki przekładają się wprost choćby na komfort i bezpieczeństwo podróży po drogach krajowych i będących w rozbudowie autostradach, oraz infrastrukturę. Zatem, każdy obywatel powinien mieć swobodę realizacji swojego konstytucyjnego prawa do uzyskania informacji na temat prowadzonych i planowanych inwestycji drogowych, ich umiejscowienia, wykonawców, standardów ich wykonania, kosztów inwestycji, terminów ich realizacji, a także ewentualnych przyczyn opóźnień i wzrostu kosztów w odniesieniu do konkretnych projektów.
Jednakże, praktyka pokazuje, że dość często na drodze do realizacji swoich praw przez zainteresowanych w uzyskaniu dostępu do informacji publicznej od inwestora, pojawia się problem: czy wnioskowana informacja ma charakter publiczny i podlega udostępnieniu, czy też jej dysponent nie jest w konkretnej sprawie obowiązany do udostępnienia danej informacji.
W świetle ostatnich wyroków sądów administracyjnych istotne wydaje się przybliżenie problematyki, związanej z samym pojęciem informacji publicznej, jak również z jego zakresem w odniesieniu do konstytucyjnego prawa każdego do uzyskiwania informacji o sprawach publicznych.
Prawo do informacji publicznej
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w art. 61 wśród wolności i praw politycznych wymienia prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a także prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Zakres i sposób realizacji tego prawa przez obywateli wzbudza wiele wątpliwości i rodzi liczne spory interpretacyjne na linii organ władzy publicznej – obywatel, które są następnie przedmiotem rozstrzygnięć sądów administracyjnych.
Tryb udzielania informacji, a także dookreślenie zakresu prawa do informacji i rodzajów informacji publicznej znalazły wyraz w ustawie z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.). ustawa ta definiuje informację publiczną wskazując, że jest nią każda informacja o sprawach publicznych. Definicja ta zawiera błąd logiczny polegający na zdefiniowaniu informacji publicznej jako informacji o sprawach publicznych. Brak poprawnej logicznie i jasnej definicji informacji publicznej jest jednym z podstawowych problemów, które pojawiają się w procesie udostępniania tych informacji.
Informacja publiczna podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu przez każdego bez względu na posiadanie przez niego interesu prawnego bądź faktycznego w uzyskaniu określonej informacji publicznej. Pojęcie „każdego” oznacza zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, np.: organizacje społeczne.
Ustawa o dostępie do informacji publicznej dookreśla wynikające z Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej prawo do informacji publicznej, stanowiąc, że obejmuje ono uprawnienia do uzyskania informacji publicznej, w tym informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, wglądu do dokumentów urzędowych, a także dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.
Wykonując swoje prawo każdy jest uprawniony do niezwłocznego i bezpłatnego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Ograniczenie prawa do informacji publicznej, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.
Nieopublikowaną wcześniej informację udostępnia się na wniosek w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w ten sposób. W takim przypadku podmiot obowiązany do udostępnienia wskazuje w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, chyba że udostępnienie w tym terminie nie jest możliwe. Jednakże, ostateczny termin na udostepnienie informacji publicznej nie może być dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.
W art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej, ustawodawca zawarł otwarty katalog rodzajów informacji publicznej. Wśród nich wskazano pięć grup rodzajowych dotyczących odpowiednio: (1) informacji o polityce wewnętrznej i zagranicznej państwa, (2) informacji o podmiotach zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej, (3) informacji o zasadach funkcjonowania podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznej, (4) danych publicznych, (5) informacji o majątku publicznym.
Przy ocenie czy dana informacja jest informacją publiczną podlegającą udostępnieniu istotne są dwa kryteria: podmiotowe i przedmiotowe (tak, m.in.: w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 czerwca 2011 roku, sygn. akt: II SA/Wa 416/2011, LexPolonica nr 2807175).