W dniu 5 listopada 2014 r. zapadła bardzo ważna dla uczestników inwestycji budowlanych uchwała Sądu Najwyższego wydana w sprawie o sygn. akt: III CZP 76/14 w przedmiocie warunku skutecznego potrącenia kary umownej, której termin zapłaty nie został przewidziany w umowie. Przesłanką podjęcia ww. uchwały było przedstawienie Sądowi Najwyższemu przez Sąd Apelacyjny zagadnienia prawnego „Czy warunkiem koniecznym dla skutecznego potrącenia wierzytelności z tytułu kary umownej, której termin spełnienia świadczenia nie został zastrzeżony (art. 498 § 1 kc) jest wcześniejsze wezwanie dłużnika do zapłaty tej kary (art. 455 kc)?”.
Rozstrzygając powyższe zagadnienie Sąd Najwyższy stwierdził, że Wierzytelność jest wymagalna w rozumieniu art. 498 § 1 kc w terminie wynikającym z art. 455 kc, co oznacza, iż Sąd Najwyższy przyjął, że dla skutecznego potrącenia wierzytelności z tytułu kary umownej, której termin spełnienia świadczenia nie został zastrzeżony konieczne jest uprzednie wezwanie dłużnika do zapłaty ww. kary umownej.
Przedmiotowa uchwała zapadła na kanwie następującego stanu faktycznego.
Powódka żądała zasądzenia od pozwanego należnego jej wynagrodzenia za dzieło, wykonane zgodnie z zawartą przez strony umową. Pozwany twierdził natomiast, że dochodzona wierzytelność powódki z tytułu wynagrodzenia za wykonane dzieło nie istnieje, bowiem uległa umorzeniu na skutek wcześniejszego potrącenia jej przez pozwanego z wierzytelnością przysługującą pozwanemu względem powódki z tytułu kar umowny naliczonych przez pozwanego na podstawie przedmiotowej umowy o dzieło. Istotnym jest przy tym, że w ww. umowie o dzieło nie został zastrzeżony termin zapłaty kar umownych, a pozwany nie wzywał powódki wcześniej, tj. przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu, do zapłaty ww. kar umownych. Sąd I instancji uwzględnił powództwo. Z wyrokiem takim nie zgodził się pozwany i wniósł od niego apelację. Sąd apelacyjny rozpoznając przedmiotową sprawę powziął wątpliwość czy oświadczenie o potrąceniu złożone przez pozwanego było skuteczne wobec braku wcześniejszego wezwania powódki do zapłaty kar umownych, w związku z czym sąd ten zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie opisanego powyżej zagadnienia prawnego.
Rozpoznając przedmiotowe zagadnienie prawne Sąd Najwyższy musiał rozstrzygnąć, kiedy wierzytelność z tytułu kar umownych, których termin zapłaty nie został określony w umowie staje się wymagalna. Zgodnie bowiem z art. 498 kc jedną z przesłanek skutecznego dokonania potrącenia jest wymagalność wierzytelności, przy czym w doktrynie i orzecznictwie zdecydowanie przeważa pogląd, że dla skuteczności potrącenia wystarczy, jeżeli wymagalna jest tylko wierzytelność przysługująca wierzycielowi składającemu oświadczenie o potrąceniu, czyli w niniejszej sprawie dla skuteczności oświadczenia pozwanego o potrąceniu koniecznym było, aby jego wierzytelność wynikająca z przysługujących mu kar umownych była wymagalna.