Ze względu na kluczowe dla publicznego zamawiającego znaczenie trwałości i prawidłowości projektów realizowanych pod jego nadzorem, a także w związku ze społeczną oceną i weryfikacją wydatkowania środków publicznych, temat gwarancji i rękojmi za wady jest nadal jednym z najczęściej opisywanych zagadnień w kontekście postanowień warunków kontraktowych FIDIC. Na łamach Biuletynu wydawanego przez Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców „Konsultant” również pojawiał się niejednokrotnie, m.in. w 2009 r. w opracowaniu autorstwa Zbigniewa Boczka oraz mecenasa Jacka Kosińskiego, a także w 2012 r. pod redakcją mec. Katarzyny Augustyniak.
Niniejszy artykuł ma przypomnieć podstawowe zagadnienia prawne związane z terminami gwarancji i rękojmi określonymi w FIDIC oraz wskazać ich współzależność z terminami wydania Świadectwa Przejęcia i Świadectwa Wykonania. Opisuje się w nim postanowienia Kodeksu cywilnego, które mają zastosowanie do umów o roboty budowlane, koncepcję swobody zawierania umów, dzięki której możliwe jest dostosowanie terminów gwarancji i rękojmi do pojęć wskazanych w warunkach kontraktowych, a także przedstawiono konstrukcję Okresu Zgłaszania Wad, wskazując na przykład wadliwej zmiany warunków umowy w tym zakresie.
Rękojmia za wady i gwarancja jakości w Kodeksie cywilnym, a odpowiednie zastosowanie umowy o dzieło i przepisów o rękojmi przy sprzedaży do umowy o roboty budowlane
Możliwość zastosowania Kodeksu cywilnego (dalej jako k.c.) do umowy o roboty budowlane wynika wprost z brzmienia art. 656, zgodnie z którym „do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło.” Dodatkowo, postanowienia art. 637 § 1 k.c. wskazują na sposób, w jaki powinien postępować zamawiający w przypadku, gdy dzieło, odpowiednio roboty budowlane, mają wady.
Konsekwentnie art. 638 k.c. odsyła do przepisów o rękojmi przy sprzedaży, w przypadku gdy z brzmienia postanowień dotyczących umowy o dzieło nie można wywieść procedury usuwania wad.
Oczywiście nie wszystkie przepisy o rękojmi przy sprzedaży mogą mieć na podstawie odesłania z art. 638 k.c. zastosowanie do odpowiedzialności za wady dzieła. Stosowanie tych przepisów wymaga uwzględniania różnic między umową o dzieło a umową sprzedaży i wynikających z nich stosunków prawnych, w szczególności przy ocenie konkretnych sytuacji faktycznych i prawnych. Pełne zastosowanie będą miały przepisy o zawiadomieniu drugiej strony w zakreślonym terminie o wykryciu wad oraz o utracie uprawnień w razie niezachowania tego terminu. Należy pamiętać, że z momentem wydania dzieła rozpoczyna się bieg terminów, po upływie których wygasają uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne [art. 568 § 1 k.c. „uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku – po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana”] lub wady prawne [art. 576 § 1. k.c. „uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają z upływem roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne”]. Do umowy o dzieło, w tym do umowy o roboty budowlane odpowiednio stosuje się również postanowienia zawarte w art. 566 § 1 i art. 574 k.c. odnoszące się do odszkodowań w wypadku rękojmi. Niezależnie od postanowień Kodeksu cywilnego odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady dzieła może zostać rozszerzona, ograniczona lub zupełnie wyłączona.